Kredilere ‘merkezi’ fren geldi, sıkılaştırma sürüyor
Birol BOZKURT
Geçen hafta politika faizini 250 baz puan artırarak yüzde 17.50’ye çıkaran Merkez Bankası, seçici kredi ve niceliksel sıkılaştırma adımını attı. Ekonomistler, kredi düzenlemelerinin Merkez Bankası’nın enflasyonla mücadelede siyasi faizi tek araç olarak kullanmayacağının ve ticari kredi faiz oranlarında önemli artışlar olacağının bir göstergesi olduğunu söylerken, ihracatçılar reeskont limitinin yükseltilmesini memnuniyetle karşıladı. Krediler 5 kat arttı. Merkez Bankası, son faiz toplantısı metninde vurguladığı seçici kredi ve niceliksel sıkılaştırma adımlarına yönelik ilk adımı attı. Bu kapsamda yeni yönetmelik Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe girdi. Buna göre, ihracat ve yatırım kredileri ile deprem bölgesine verilen krediler, Merkez Bankası’nın kredi kapatmaya yönelik tüm tedbirlerinin dışında tutuldu.
Ticari kredilerde limit yüzde 2,5’a indirildi
Sıkılaştırma sürecini destekleyici adımların tamamlayıcısı olarak, kredi büyümesine göre teminat imkanı kapsamında yüzde 3 olan TL ticari kredilerde aylık büyüme oranının yüzde 2,5 olarak belirlenmesine karar verildi. İhracat, yatırım, tarım ve zanaat kredileri bu feshin dışında tutuldu. Piyasa sisteminin işlevselliğini artırmak amacıyla faize göre menkul kıymet tesisi uygulaması basitleştirilmiştir. Buna göre, ihracat ve yatırım kredileri hariç TL ticari kredilerde birinci kademe kaldırılacak ve faiz limiti tek kademeli olarak uygulanacak.
Finansman kaynaklarının verimli kullanımının desteklenmesi amacıyla taşıt kredilerinde yüzde 3 olan büyüme oranının yüzde 2 olarak belirlenmesine, ihtiyaç kredilerinde ise yüzde 3’lük limitin herhangi bir değişikliğe gidilmeden aynı kalmasına karar verildi. Ayrıca, enflasyonun kontrol altına alınması ve iç talebin dengelenmesi kapsamında, kredi kartı nakit kullanımı ve kredili mevduat hesabına uygulanan aylık azami faiz oranı yüzde 2,89’a yükseltilmiştir. Söz konusu oran 25 Temmuz’da Merkez Bankası’nın resmi internet sitesinde yayınlandı ve 1 Ağustos 2023 tarihinden itibaren geçerli olacak. Başta nakit avans olmak üzere kredi kartına dayalı borçlanma, avantajlı olması nedeniyle seçim öncesi rekor kullanım oranına ulaşmıştı. enflasyondaki maliyet. Bu arada kredi kartlarına uygulanacak gecikme faizi yüzde 2,13 oldu.
İhracatçılar için finansmana kolay erişim
Merkez Bankası, ihracatçıların finansmana erişimini desteklemek ve ihracat tabanını artırmak amacıyla aldığı kararları da açıkladı. Buna göre, reeskont kredisi günlük limiti 1,5 milyar TL’ye yükseltilmiştir. KOBİ’lerin reeskont kredilerindeki payının artırılmasına ve kullandırımda ihracat büyüme performansının dikkate alınmasına karar verilmiştir. Sadeleştirme çalışmaları kapsamında reeskont kredilerine erişim koşulları kolaylaştırılmıştır. Reeskont kredisi kullanımında yüzde 30 ek ihracat bedeli üzerinden satış zorunluluğu kaldırıldı. İthalat ödemeleri kapsamındaki döviz alımları, reeskont kredisi vadesinde döviz almama taahhüdü kapsamı dışında tutulmuştur.
“Kararlar cari açığı ve enflasyonu düşürmeye yöneliktir”
Hazine ve Maliye Bakanı Mehmet Şimşek, Merkez Bankası’nın kredilere yönelik sadeleştirme adımlarının ardından sosyal medya hesabından değerlendirmelerde bulundu. Bakan Şimşek yaptığı açıklamada, kararların orta vadede cari açığı ve enflasyonu düşürmeye yönelik olduğunun altını çizerek, “Ülkemizin ödemeler dengesinin iyileştirilmesi hedefi doğrultusunda tedbirler almaya ve uygulamaya devam ediyoruz. kamu açıklarının azaltılması ve enflasyonun düşürülmesi. Merkez Bankası’nın açıkladığı kararlar orta vadede cari açığı ve enflasyonu düşürmeye yöneliktir. Kısıtlı kaynaklarımızı ihracata ve yatırımlara yönlendirmeye devam edeceğiz.”
İhracatçılar ne diyor?
“İhracat hedefimiz için elimiz güçlendi.
Finansmana erişimin uzun süredir ihracatçılar için en önemli önceliklerden biri olduğunu söyleyen TİM Lideri Mustafa Gültepe, “Finansmana erişim konusunda uzun süredir düşüncelerle karşılaşıyoruz. Merkez Bankası’nın son düzenlemelerine baktığımızda talep ve beklentilerimizin önemli ölçüde karşılandığını görüyoruz. İhracat kredilerinin kaldırıcı tedbirlerden çıkarılmasını ve reeskont kredilerinde günlük limitin 1,5 milyar TL’ye yükseltilerek KOBİ’lerin payının artırılmasını memnuniyetle karşıladık. Bu yıl 265 milyar dolarlık ihracat hedefine odaklandık. Merkezin yaptığı düzenlemelerle artık hedefe ulaşmada elimiz daha da güçlendi.”
“Kredi erişim sorunu çözülmeli”
Merkez’in adımlarıyla TL reeskont kredilerinin 5 kat artırılarak 300 milyon TL’den 1.5 milyar TL’ye çıkarılmasının ihracatçılar için çok olumlu olduğunu söyleyen TOBB Konfeksiyon ve Hazır Giyim Sanayi Meclis Başkanı Gurur Fayat, “ Bundan sonraki süreçte çözülmesi gereken en önemli sorun özel, bankaların kredi açmaması ve kredi maliyetlerinin yüksek olması olarak görüyorum. Ticari kredilerin açılmasını bekliyoruz yoksa iş kayıpları devam edebilir. Bankalar MB’nin getirdiği tavanı yeterli bulmadıkları için ticari kredi açmak istemiyorlar. Ancak işletmelerin bu sorunu bir an önce çözmesi hayati önem taşıyor.
Ekonomistler ne diyor?
“Kredi faiz oranlarında ciddi artış olacak”
Eski Merkez Bankası Başekonomisti Hakan Kara, “Bankalar artık 1 yıl vadeli ticari kredilerde yüzde 38,1’e varan faiz oranı uyguladıkları zaman tahvil tutma cezası almayacak. Mevduat faizlerinin mevcut seviyelerde kaldığı varsayılırsa, bankalar artık ticari kredileri karlı bulabilir ve kredi vermeye daha istekli olabilir. Bu nedenle alınan kararlar kısa vadede krediler üzerinde sıkılaştırıcı değil genişletici etkiye sahip olabilir.
“Asıl sıkılaşma seçimlerden sonra olacak”
Econs Danışmanlık Kurucu Ortağı Ferhat Yükseltürk, “Ekonomi yönetiminin politika faizinden ziyade bu tür sıkılaştırmalarla enflasyonla mücadele etmeyi amaçladığını anlıyoruz. Ancak bu önlemlerin etkisiyle büyüme ivmesi yılın ikinci yarısında tersine dönebilir. Yıl sonuna doğru seçimler yaklaşırken daha umut verici adımlar atılabilir. Enflasyonla gerçekten mücadele edilecekse bunu Mart 2024’teki yerel seçimlerden sonra göreceğimizi düşünüyorum” dedi.
